katana va khai but

 
Hình ảnh những chàng võ sĩ samurai tả xung hữu đột đã rất đỗi quen thuộc với nhiều người. Và thanh kiếm Nhật trong tay các samurai cũng nổi tiếng trên toàn thế giới, bởi nó không chỉ là vũ khí hữu hiệu mà còn là những tác phẩm nghệ thuật đích thực.
Sách sử ghi lại, thanh kiếm Nhật Bản, tiếng Nhật gọi là nihonto, có nguồn gốc từ thế kỷ 8. Những thanh kiếm Nhật Bản đặc biệt gây ấn tượng và được chú ý vì nghề luyện thép của Nhật Bản sớm đạt kỹ thuật điêu luyện và vì kiếm Nhật có hình dáng thanh nhã, những đường gờ, vân và nước thép tuyệt vời. Trong suốt hơn 12 thế kỷ, thanh kiếm có ý nghĩa tinh thần vô cùng to lớn đối với người Nhật. Cùng với gương và bảo ngọc, nó là một trong 3 biểu tượng của Hoàng gia.
Để làm ra thanh kiếm vừa là vũ khí, vừa là một hình thức nghệ thuật, cần có 2 điều kiện: thứ nhất, phải có thời gian ổn định đủ để các thợ rèn kiếm chuyên tâm vào công việc của mình; thứ hai, phải tồn tại sự bất ổn đủ để tạo ra nhu cầu về kiếm. 500 năm đầu tiên trong lịch sử thanh kiếm Nhật Bản hội tụ cả hai điều kiện này. Hầu hết những trận chiến huyền thoại xảy ra vào thời gian đó.

Truyền thuyết Nhật Bản kể rằng người thợ rèn kiếm tài ba Amakuni vào khoảng năm 720 sau công nguyên chính là người đã sáng tạo ra thanh kiếm đặc thù Nhật Bản: kiếm dài, 1 cạnh sắc, cong, và cầm bằng hai tay. Trước đó, các thanh kiếm ở Nhật đều là bắt chước kiếm của Trung Quốc và Triều Tiên: cũng là loại cầm bằng hai tay nhưng thẳng và có 1 hoặc 2 cạnh sắc.
Nghề rèn kiếm của Nhật Bản rất được kính trọng. Xưa kia, những thợ rèn kiếm thường là yamabushi, tức là thành viên của giáo phái Shugendo theo lối sống khắc kỷ và hoàn toàn thờ phụng tôn giáo. Có gần 200 trường dạy nghệ nhân rèn kiếm trên toàn Nhật Bản, mỗi trường có lịch sử và những đặc điểm riêng rõ rệt.
Kỹ thuật luyện thép được đưa vào Nhật Bản khoảng thế kỷ 3 đến thế kỷ 5 sau công nguyên, và ngay từ thế kỷ 8 đến thế kỷ 10, Nhật Bản đã làm ra những lưỡi kiếm cực kỳ sắc bén. Sau khi luyện, thép kawagane được quai búa nhiều lần thành các tấm thép mỏng, sau đó làm cho cứng lại, đập thành những miếng nhỏ như đồng xu, rồi được rèn thành loại thép shingane không bị giòn nên khó bị gãy hơn. Quy trình rèn nhiều lần như vậy tạo ra lưỡi kiếm Nhật Bản có chất lượng độc đáo với những đường vân giống như gỗ.
Nước thép của lưỡi kiếm sau khi tôi (hamon) là một trong những đặc điểm đẹp nhất và dễ nhận thấy nhất của thanh kiếm, đồng thời cũng là phần quan trọng để xác định nguồn gốc thanh kiếm. Nói chung mỗi trường hoặc mỗi người thợ rèn áp dụng một kiểu tôi kiếm riêng.
Lưỡi kiếm Nhật Bản được phân loại theo độ dài. Đơn vị đo là shaku, tương đương 30cm. Taito (trường kiếm, tức kiếm tachi hoặc katana) có độ dài hơn 2 shaku. Shoto (đoản kiếm, tức kiếm wakizashi) có lưỡi dài trong khoảng từ 1 đến 2 shaku. Lưỡi kiếm tanto thường ngắn hơn 1 shaku.
Có thể tóm lược quá trình lịch sử của kiếm Nhật Bản như sau:
Kiếm cổ koto được phát hiện trong các ngôi mộ cổ từ thời kỳ Kofun (năm 300-710) và đều bị rỉ sét. Các thanh kiếm cổ này nói chung có lưỡi gần như thẳng với mũi kiếm nhỏ vát nhọn. Kiếm của thời Nara (710-794) và đầu thời Heian (794-1185) cũng tương tự những kiếm tìm thấy trong các ngôi mộ kể trên, nhưng các thanh kiếm này ngắn hơn và nhẹ nên có lẽ dùng để đâm chứ không phải để chém. Từ khoảng thế kỷ 9 và thế kỷ 10, các lưỡi kiếm được làm dài hơn với hình hơi cong và có đường gờ ở hai bên, trở thành vũ khí hiệu quả cho các chiến binh cưỡi ngựa.
Chất lượng kiếm được cải thiện rất nhiều vào giữa thời Heian và đầu thời Kamakura, tức là khoảng thế kỷ 10 đến đầu thế kỷ 13, khi kiếm được sử dụng nhiều hơn. Kiếm thời Kamakura (tachi) là loại có chất lượng cao nhất, cả về tính nghệ thuật và kỹ thuật, với những thợ rèn tên tuổi như Muramasa và Masamune. Hầu hết các thanh kiếm bảo vật quốc gia của Nhật Bản đều là những thanh kiếm của thời kỳ này. Do những cải tiến về áo giáp, kiếm phải dài hơn và nặng hơn. Những thanh kiếm cuối thời Kamakura thường dài từ 1m đến 1,5m, và thường chỉ do những võ sĩ cưỡi ngựa sử dụng. Sau đó người ta làm nhiều thanh kiếm ngắn hơn để đánh giáp lá càKakizome – khai bút đầu năm 
Kakizome – khai bút đầu năm

Viết lên những điều tốt đẹp chào năm mới

Năm cũ qua, năm mới đến, người Nhật Bản có những phong tục kỷ niệm mọi thứ “đầu tiên” của mình trong năm mới. Chúng ta đã được tìm hiểu các phong tục “Ngắm bình minh đầu tiên”, “Đến đền thờ đầu tiên”, giờ hãy cùng Ichi tìm hiểu phong tục “viết chữ đầu tiên” của người Nhật Bản nhé.


Kakizome (書き初め) là tục lệ viết những chữ thư pháp thật đẹp vào ngày 2/1 hàng năm, ở Việt Nam chúng ta gọi là “khai bút đầu xuân” đó. Vào thời Edo, Kakizome chỉ để dành cho các thành viên hoàng tộc luyện tập. Sau này nó mới lan rộng ra giới bình dân ở địa phương và cuối cùng trở thành một phong tục truyền thống vào đầu năm mới trên khắp đất nước Nhật Bản.


Mọi người cùng luyện viết thật đẹp nhé!

Theo truyền thống, Kakizome phải sử dụng mực được mài với nước được múc lần đầu tiên từ giếng lên vào ngày đầu năm mới. Khi ngồi viết phải chọn hướng tốt. Mọi người sẽ viết các bài thơ bằng tiếng Trung chứa đựng những từ ngữ và thành ngữ thể hiện triển vọng, ví dụ như sống thọ, mùa xuân, tuổi trẻ vĩnh cửu… Những bài thơ này sau đó thường được đốt đi.




Kakizome được đốt sau khi viết

Vào thời hiện đại, người ta thường chỉ viết các chữ Hán, thay vì viết cả bài thơ. Kakizome thường được viết trên những tờ giấy dài, khổ rộng 30cm.


Các bé trai đang viết chữ “Haru yo koi” lên giấy khổ rộng 30cm

Trẻ em được giao bài tập nghỉ đông là viết Kakizome. Tại trường học, các học sinh có thể cùng nhau thực hiện Kakizome trong lớp, hoặc trong nhà thể chất của trường.


Nhìn các bạn ấy chăm chỉ chưa này! Thế mà có một bạn cũng không quên pose dáng vì biết được chụp ảnh! XD


Viết Kakizome trong nhà thể chất có vẻ thoải mái nhất đây. Rộng mà! XD

Sau đó các tác phẩm này sẽ được trưng bày ngay trong lớp, hoặc treo ngoài hành lang, để tất cả mọi người đều có thể ngắm lại công trình của mình.


Nhiều Kakizome ghê cơ. Tất cả đều viết cùng một câu hết! XD


Cùng ngắm lại thành quả nào!

Hàng năm vào ngày 5/1, vài nghìn người viết thư pháp sẽ tụ tập tại Nihon Budokan ở Chiyoda-ku của Tokyo để tham gia vào hoạt động viết Kakizome. Sự kiện này thu hút sự chú ý rất lớn của giới truyền thông.


Nihon Budokan đông nghẹt người

Những tờ giấy viết Kakizome thường được đốt vào ngày 14/1 trong lễ hội Sagicho. Có người nói rằng nếu tro giấy bay cao, người viết có khả năng sẽ viết đẹp hơn nữa trong tương lai.


Quang cảnh lễ hội Sagicho vào ngày 14/1


Đám lửa nào là của Kakizome đây?

Các bạn đã có sẵn giấy bút chưa nào? Bắt tay vào viết thôi!